Wystawa KULTURA NA GRUZACH. ARTYSTYCZNY SZCZECIN 1945-1948 zawiera 52 zdjęcia i 234 wycinki prasowe dotyczące kina, teatru, radia, prasy, wydawnictw, koncertów, imprez, zabytków oraz twórczości literackiej, plastycznej i fotograficznej - barwny okres zwany pionierskim, trwający od 1945 do wprowadzenia, na początku 1949 roku, doktryny socrealizmu. Całość - 16 plansz wielkości 70 cm x 100 cm na potrzeby e-wystawy zmniejszyliśmy do 16 kilkumegowych plików pdf, które będziemy publikować od 7 grudnia, raz na dwa tygodnie. Zapraszamy do zapoznania się z jej treścią. 

fot.1. Tablica 1/16. FOTOGRAFOWIE 1/2.

PDF - do obejrzenia/przeczytania - TUTAJ.

fot. 2. Na planszy jako fotografię wiodącą umieściliśmy zdjęcie pochodzące z zasobów Archiwum Państwowego w Szczecinie. Na odwrocie znajduje się opis: Henryk Derczyński "Szczecin 17.V.1945", nr inw. MNWr.XIII-2840, z Muzeum Narodowego we Wrocławiu przekazane 20.IV.1986 r. w Księdze Nabytków nr 777.

Identyczną fotografię można również znaleźć:
- w albumie „Szczecin” pod redakcją Natalii Mirowskiej i Janusza Ławrynowicza. Wydanie promocyjne Albatros z 2007 r. w trzech językach (polski, angielski i niemiecki) z kalendarium do 1945 roku. Czarno-białe ilustracje, stron 367, twarda okładka, kredowy papier;
- na okładce książki "Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-1948" Beaty Halickiej wydanej w 2015 r. przez Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Liczba stron: 436+4 ilustracje. Format: B5. Oprawa miękka.

Dzięki Małgosi Wrzosek wiemy na pewno, że powyższa fotografia nie została zrobiona w Szczecinie tylko w Berlinie. Małgosia już na wystawie poczuła, że coś jest nie tak. Nie pasowało jej kilka szczegółów:

fot.3. Na zdjęciu zaznaczono A. - wysoko umieszczony wykusz i B. - wejście do podziemnej stacji kolejki miejskiej charakterystyczne dla miasta Berlina.

Zestawienie obszernych, wysokich kamienic ze skromniejszymi domami, wzniesionymi na wąskich parcelach oraz widoczny po prawej stronie szyld „Olympia” (nazwa niemieckich maszyn do pisania) świadczy o wielkomiejskim charakterze ulicy. W Szczecinie, sklep Olympia Büromaschinen Werke A.G., mieścił się przy Paradeplatz 17. Ulica ze zdjęcia zupełnie jej nie przypomina. Małgosia zajrzała więc do berlińskiej książki adresowej z 1943 r.

fot. 4. Reklama niemieckich maszyn do pisania firmy "Olympia". Na dole wymienione są adresy sklepów, m.in. sklep przy ulicy Friedrichstraßenr 157.

Uwagę Małgosi Wrzosek zwrócił również wykusz w narożnej kamienicy po prawej stronie, wyjątkowo wysoko usytuowany. Ustaliła, że są to wypalone ruiny imponującego gmachu (w środku z pasażem w kierunku Bramy Brandenburskiej), zwanego Kaiserpassage lub Kaisergalerie, wzniesionego w 1873 r. przy Friedrichstraße w narożniku z Behrenstraße w Berlinie. Jego bogato zdobioną narożną fasadę zobaczyć można na pocztówce z około 1900 r. (fot.5), gdzie dorysowany jest kierunek wykonania ujęcia na fot.3.

fot. 5. Berlin, fragment ulicy Friedrichstraße z zabudową widoczną na pierwszym planie na fot.3.

Tak więc, fotografia nr. 3, została zrobiona w Berlinie przy Friedrichstraße od strony skrzyżowania z Unter den Linden w kierunku Behrenstraße i dalej na południe. Ulicą Friedrichstraße (w kierunku Unter den Linden) idą Polacy zapewne wywiezieni w czasie II wojny światowej na przymusowe roboty do stolicy Niemiec.

Wystawa na Jasnych Błoniach w Szczecinie była prezentowana od 1.08. do 31.08., po czym 16 plansz oraz konstrukcja nośna wystawy została przewieziona do magazynu Stowarzyszenia NaszeWycieczki. Stan wystawy jest dobry, w przyszłości może być eksponowana ponownie, wszystko zależy od miejsca i czasu. Jesteśmy otwarci na propozycje. Cieszymy się, że dzięki wystawie, tego typu fotki mają okazję ujrzeć światło dzienne, zostać zweryfikowane, rozpoznane... i ponownie opisane. Dziękujemy.

Projekt KULTURA NA GRUZACH. ARTYSTYCZNY SZCZECIN 1945-1948 został zrealizowany przez Stowarzyszenie Nasze Wycieczki dzięki współfinansowaniu Gminy Miasto Szczecin (umowa nr WK/OKO/27/2018 CRU 18/0002352). Opracowanie merytoryczne powstało w oparciu o materiały dostępne w: Książnicy Pomorskiej im. Stanisława Staszica w Szczecinie, Archiwum Państwowym w Szczecinie, fortepan.hu oraz na podstawie zbiorów własnych Stowarzyszenia Nasze Wycieczki.