Decyzja o utworzeniu Cmentarza Centralnego w Szczecinie (Hauptfriedhof in Stettin) została podjęta 7.11.1899 roku, a uroczyste otwarcie miało miejsce 6.12.1901 roku. W 1901 roku w czasopiśmie „Sztuka Ogrodowa” na stronie 182 ukazał się artykuł Georga Hanniga pod tytułem "Założenia Cmentarza Centralnego w Szczecinie", w którym opisał wizję cmentarza - parku - ogrodu, z nadzieją, że jego koncepcja będzie kontynuowana. W czasopiśmie publikowano artykuły dotyczące całokształtu zagadnień sztuki ogrodowej i techniki ogrodniczej oraz powiązanych z nimi gałęzi ogrodnictwa oraz orzeczenia sądowe. Jedno z nich, uznane przez Sąd Rejonowy II i Sąd Okręgowy II w Berlinie mówi, że urządzanie krajobrazu jest „sztuką piękną”, która wymaga samodzielnej myśli intelektualnej i artystycznej. 

 

Plan Cmentarza Centralnego w Szczecinie (Hauptfriedhof in Stettin) narysowany przez Georga Hanniga do artykułu opublikowanego w czasopiśmie „Sztuka Ogrodowa” w 1901 roku. 

Pierwotnie Cmentarz Centralny w Szczecnie miał 64 hektary, obecnie jego powierzchnia wynosi 172,33 hektara. 

 

 

Fragment artykułu Georga Hanniga pod tytułem: Założenie Cmentarza Centralnego w Szczecinie (Hauptfriedhof in Stettin)"

Artykuł ukazał się w czasopiśmie „Sztuka Ogrodowa” Związku Niemieckich Architektów Krajobrazu. Trzeci rocznik czasopisma został zredagowany przez Emila Clemena, Miejskiego Naczelnego Ogrodnika w Berlinie i wydany w 1901 roku przez berlińskie wydawnictwo Bracia Borntraeger. 

 

Tłumaczenie artykułu Georga Hanniga z 1901 roku (pogrubienia zostały użyte w celu wyeksponowania ciekawszych fragmentów):

 

Założenie Cmentarza Centralnego w Szczecinie", Georg Hannig

Z powodu szybkiego wzrostu liczby ludności, podobnie jak w innych dużych miastach, tak i tutaj w Szczecinie (Stettin) pojawiła się potrzeba utworzenia ogólnej nekropolii, która w większym stopniu uwzględniałaby wrażenia estetyczne, niż miało to miejsce dotychczas. Magistrat zakupił w tym celu teren o powierzchni 64 ha, położony między Szosą Berlińską (obecnie Mieszka I) a Szosą Pasewalker (obecnie Ku Słońcu), i postanowił urządzić na nim cmentarz na wzór parku.

 

Cały teren, poza zagłębieniem położonym w pobliżu kolei, stanowi jedną dużą muldę, której dno biegnie mniej więcej przez środek od jednej szosy do drugiej, co czyni go idealnym do kształtowania krajobrazowego. Lokalizacja kaplicy i kostnicy była podyktowana koniecznością zapewnienia dostępu do tych budynków z obu ulic oraz zamiarem wzniesienia kaplicy w miejscu dobrze widocznym, a także podwyższonym. Przewiduje się jednak, że wejście północne będzie najbardziej ruchliwe i z tego powodu zostało ono urządzone w sposób bardziej monumentalny. Gdy dotrze się do tego wejścia od strony Szosy Pasewalker (Ku Słońcu), szerokiej na 40 m i zaprojektowanej na wzór bulwarów, po przejściu przez bramę wzniesioną w stylu romańskim, dotrze się na półokrągłym placu, otoczony wysokimi cyprysami. Stąd, w łagodnym łuku, około 5 m wzniesieniem wspina się 25 m szeroka aleja, obsadzona cyprysami. To Główna Aleja do kaplicy. Między jezdnią a promenadami znajdują się ozdobne pasy zieleni. W kierunku pól grobowych droga jest ograniczona pasami nasadzeń z iglaków wszelkiego rodzaju, które harmonijnie się tu przeplatają. Na prawo od tej alei znajdują się kwatery w kolejności, z których każda jest oddzielona pasami zarośli od ścieżek. Kwatery o numerach parzystych przeznaczone są dla dorosłych, a nieparzystych dla dzieci. Po lewej stronie lekko wznoszące się ścieżki piesze prowadzą na łagodny grzbiet, na którym znajdują się groby rodzinne przeznaczone do zakupu. Kwatery rodzinne zawierają miejsca do wyboru, zgodnie z lokalnymi zwyczajami (po 30 marek), z których każda kwatera jest dostępna ze ścieżki, a między sobą są oddzielone wąskimi pasami zarośli. Pozostałe powierzchnie przeznaczone są na większe groby rodzinne (po 75 marek), które są wkomponowane w nasadzenia w formie nisz.

 

Od kaplicy, której przedsionek wsparty jest na 10 granitowych kolumnach, rozpoczyna się w kierunku zachodnim tarasowy kompleks, w którego najniższym punkcie znajduje się staw. Schody od strony kaplicy prowadzą w dół na plac ozdobny, otoczony przez około 3-metrową skarpę, ozdobioną girlandami z bylin. Na samym placu przewidziano nasadzenie róż. Powierzchnie położone stąd po drugiej stronie stawu wznoszą się tarasowo w  linii prostej, od kaplicy aż do zachodniego ogrodzenia, do miejsca które stanowi jednocześnie punkt widokowy (obecnie stoi tu pomnik Braterstwa Broni), gdzie w późniejszym czasie zostanie wzniesiona monumentalna hala.

 

Główny ruch pojazdów na cmentarzu odbywa się 13-metrową Aleją Okrężną, która, wychodząc od Głównego Wejścia i wznosząc się o 8 m, prowadzi najpierw do placu obsadzonego lipami krymskimi, z którego roztacza się wspaniały widok na grzbiet położony na wschód od kaplicy, w kierunku Głównej Alei. Stąd aleja, wciąż wznosząc się, skręca w kierunku południowym do kompleksu tarasowego, aby następnie łagodnym spadkiem prowadzić do wyjścia na Szosę Berlińską (Mieszka I). Ta część Alei Okrężnej jest obsadzona dębami czerwonymi i prowadzi obok dwóch symetrycznie rozmieszczonych placów, które są otoczone platanami i mają służyć jako miejsca na zadaszone hale. Od południowego wejścia Aleja Okrężna pierwotnie miała przebiegać tak, jak biegnie teraz 6-metrowa ścieżka spacerowa. Istniejące tam wzniesienia sprawiłyby jednak duże trudności ruchowi pojazdów, dlatego aleję poprowadzono w dolinie w pobliżu stawu, dalej do kaplicy. W południowo-wschodnim narożniku, jednym z najwyższych punktów cmentarza (w pobliżu obecnej 13 bramy), projektowana jest świątynia, z której otwiera się widok na tunel kolejowy i na malowniczą Puszczę Bukową po drugiej stronie Odry.

 

Jednocześnie z podziałem cmentarza zgodnie z zasadami krajobrazowymi zerwano z odwiecznym zwyczajem usypywania kopców nagrobnych i pozostawiania pielęgnacji grobów każdemu, bez ogólnych zasad. Pielęgnacja cmentarza jest we wszystkich częściach wykonywana wyłącznie przez Zarząd Cmentarza, a w tym celu w pobliżu Głównej Bramy, obok której znajduje się także budynek administracyjny z biurami i mieszkaniami urzędników, urządzono kompletną szkółkę z licznymi inspektami oraz szkółkę drzew. Dzięki starannie opracowanemu Regulaminowi Cmentarza zagwarantowane jest, że harmonijny całościowy obraz zostanie zachowany także w przyszłości, a nieprawidłowości będą w miarę możliwości niwelowane."

Dodaj komentarz


Kod antyspamowy
Odśwież