Praga Most Karola. fot. Dagmar Veselková

W roku 2016 mija 700 lat od narodzin czeskiego króla i rzymskiego cesarza Karola IV (1316–1378), jednej z najwybitniejszych postaci w dziejach Europy. Które miejsca w Pradze pokazałby zwiedzającym ten władca, jeżeli wystąpiłby w roli przewodnika?

Kamienica Pod Kamiennym Dzwonem: miejsce narodzin Karola IV
Wędrówkę rozpoczniemy w samym sercu zabytkowego centrum Pragi, na Rynku Starego Miasta. Na wschodniej pierzei rynku wznosi się piękna, gotycka kamienica z godłem w narożniku. To kamienica Pod Kamiennym Dzwonem, wybudowana w XIII w. Rodzice Karola IV, Jan Luksemburski i Elżbieta Przemyślidka, mieszkali w nim dlatego, że przebywanie na Praskim Zamku nie było możliwe na skutek pożaru. Właśnie wtedy, prawdopodobnie 14 maja 1316 r., urodził się późniejszy władca. Warto zajrzeć do zabytkowych wnętrz, w których Galeria Miasta Stołecznego Pragi organizuje wystawy.

Most Karola: najstarszy most w Pradze
Nazwa mostu Karola, zwanego dawniej Praskim lub Kamiennym, pochodzi od imienia jego założyciela, cesarza Karola IV. Astrolodzy obliczyli zresztą dla swojego władcy najstosowniejszą porę rozpoczęcia budowy mostu. Budowę rozpoczęto 9 lipca 1357 r. o godzinie 5:31.  Godzina i data utworzyły wtedy wyjątkowy, rosnący i malejący szereg nieparzystych liczb: 1-3-5-7-9-7-5-3-1. Most ma 518 m długości, niecałe 10 m szerokości i oparty jest na 16 filarach. Został wybudowany z piaskowcowych ciosów, a zgodnie z legendami do zaprawy dodawano mleko i wino. Obecnie most Karola ozdobiony jest trzydziestoma rzeźbami i zespołami rzeźb i służy wyłącznie do ruchu pieszego. Dzieje mostu przedstawia szczegółowo Muzeum Mostu Karola, usytuowane na placu Krzyżowców, tuż obok staromiejskiej wieży Mostowej.

Staromiejska Wieża Mostowa: galeria Luksemburgów
Budowę bramy wejściowej na most Karola od strony Starego Miasta, najpiękniejszej bramy gotyckiej Europy, zakończono przed 1380 r. Bogaty wystrój rzeźbiarski bramy w symboliczny sposób upamiętnia rządy Luksemburgów. Przedstawia on postaci budowniczych wieży, władców Karola IV, jego syna Wacława IV oraz świętych Wojciecha i Zygmunta, patronów Czeskiego Królestwa, a także św. Wita, patrona praskiej katedry i mostu.

Pomnik Karola IV na placu Krzyżowców
Zaledwie parę kroków od Staromiejskiej Wieży Mostowej stoi pomnik Karola IV, wzniesiony w 1848 r. z okazji pięćsetnej rocznicy założenia Uniwersytetu Karola. Cesarz jedną ręką oparty jest na mieczu, zaś w drugiej trzyma akt erekcyjny uniwersytetu. Wokół władcy umieszczono alegorie ówczesnych czterech wydziałów i cztery wybitne postaci przyjaciół i bliskich współpracowników cesarza: Arnošta z Pardubic, Jana Očko z Vlašimi, Mateusza z Arras  i Beneša Krabice z Weitmile.

Rok 1348: rok uniwersytetu i Nowego Miasta
Wyjątkowo udany i owocny w życiu Karola IV rok 1348 odnotowano we wszystkich czeskich podręcznikach do historii. W marcu Karol IV rozpoczął budowę praskiego Nowego Miasta, którego centralnym punktem stał się dzisiejszy plac Karola, następnie założył zamek Karlštejn i klasztor benedyktyński, znany także pod nazwą Na Slovanech lub Emauzy. W kwietniu 1348 r. powstała Praska Szkoła Wyższa, pierwszy uniwersytet w Europie Środkowej, noszący obecnie imię założyciela: Uniwersytet Karola. W sercu największego kompleksu na Starym Mieście znajduje się Karolinum, najstarsze, zachowane kolegium uniwersyteckie. W największej auli odbywają się uroczystości wręczenia dyplomów i różnego rodzaju zgromadzenia. Obiekty Karolinum otwierają podwoje także w czasie wystaw i koncertów. Epokę Karola IV przypomina również przepiękny gotycki wykusz, wystający z budynku na rogu rynku Ovocný trh i ulicy Železná.

Zamek Praski i katedra św. Wita
Dzięki Karolowi IV na Praskim Zamku odbudowano dawny pałac królewski. Wraz z budowniczymi, Mateuszem z Arras i Piotrem Parlerem, przyczynił się do wybudowania katedry św. Wita, która w dziejach praskiej architektury symbolizuje okres szczytowego gotyku. Król wybudował także nowy grobowiec królewski i sprowadził do niego szczątki czeskich władców i hierarchów kościelnych. Za serce i duszę katedry uważana jest kaplica św. Wacława. Na drzwiach osadzonych w portalu północnym widoczna jest obręcz z brązu, którą święty Wacław chwycił rzekomo tuż przed śmiercią. Drzwi w południowo-zachodnim narożniku kaplicy prowadzą do skarbca koronnego, w którym przechowywane są czeskie insygnia koronacyjne.

Najjaśniejszy Pan w ujeżdżalni Wallensteina
Karola IV, wyjątkową postać dziejów politycznych i kulturalnych Europy, człowieka, który potrafił w pełni wykorzystać sztukę i architekturę do promocji cesarskiego majestatu, przedstawi bawarsko-czeska wystawa z okazji 700. rocznicy narodzin władcy, zorganizowana przy współpracy z Galerią Narodową. Wystawę można zwiedzać od połowy maja do końca września 2016 r. w Ujeżdżalni Wallensteina w dzielnicy Mała Strana.

Uroczystości rocznicowe przygotowywane są także w Karlowych Warach, słynnym uzdrowisku założonym przez Karola IV. Ponadto, w 2016 roku, na terenie Republiki Czeskiej prezentowana będzie wędrowna wystawa mistrzowskich replik czeskich insygniów koronacyjnych. CzechTourism, 01.2016.