W Szczecinie między ulicami Mariacką a Farną znajduje się Krużganek Mariackiej, zwany też Zaułkiem Mariackim, a dokładnie jest to wschodnie skrzydło z widocznymi na murze gotyckimi ostrołukami, pozostałe po kolegiacie mariackiej i po reformacji mieszczące Pedagogium Szczecińskie. Krużganek Mariacki został wpisany na wojewódzką listę zabytków w 1954 roku.

Szczecin, Krużganek Mariacki, po prawej stronie IX LO wybudowane w miejscu kościoła Mariackiego, fot. 08.10.2024, SNW

Pierwotnie Krużganek Mariackiej składał się z czterech skrzydeł i przylegał do kościoła Mariackiego zbudowanego w 1263 roku dzięki ofiarności księcia Barnima I. Teren wokół kościoła Barnim I przekazał kanonikom, a po śmieci spoczął w krypcie kościoła, w której spoczęło również wielu innych książąt z dynastii Gryfitów. Wokół kościoła powstały zabudowania kolegiaty mariackiej. Była tu biblioteka, szkoła klasztorna, wirydarz - wewnętrzny dziedziniec z ogrodem, a w piwnicy krypta grzebalna. Po 1534 roku zabudowania kolegiaty zostały przejęte przez Książęce Pedagogium Szczecińskie, przekształcone w 1667 roku w Królewskie Gimnazjum Karolińskie, a w 1805 roku połączone z gimnazjum miejskim, tworząc Mariackie Gimnazjum Królewskie. Zachodnie skrzydło kolegiaty mariackiej zostało wyburzone 10 lat po reformacji, południowe spłonęło w 1677 roku, a północne zostało wyburzone w 1833 roku. Od strony placu Żołnierza Polskiego do dzisiaj stoi pierzeja zlepionych ze sobą kamienic, w których mieszkali kanonicy kapituły kolegiaty, a po reformacji wykładowcy (również uczniowie) Książęcego Pedagogium Szczecińskiego i późniejszych gimnazjów.

Szczecin, Krużganek Mariacki, fot. 08.10.2024, SNW

Szczecin, Krużganek Mariacki, fot. 08.10.2024, SNW

Szczecin, Krużganek Mariacki. Tu w latach 1958-1999 miał swoja pracownię artysta rzeźbiarz Sławomir Lewiński autor wielu rzeźb i mozaik, m.in. w Szczecinie: Pomnika Braterstwa Broni na Cmentarzu Centralnym, pomnika Adama Mickiewicza, mozaiki na kinie Kosmos oraz współautor akcentu rzeźbiarskiego JAJO KOLUMBA, fot. 08.10.2024, SNW

Szczecin, Krużganek Mariacki, fot. 08.10.2024, SNW

Szczecin, Krużganek Mariacki, fot. 08.10.2024, SNW

Szczecin, Krużganek Mariacki, fot. 08.10.2024, SNW

 Szczecin, Krużganek Mariacki, fot. 08.10.2024, SNW

Projekt wieży (niezrealizowany) kościoła Mariackiego z około 1732 roku wykonany prawdopodobnie przez Gerharda Corneliusa van Wallrawe, źródło: Kunstbibliothek Berlin

Kościół Mariacki po reformacji był rozbudowywany i zyskiwał cenne wyposażenie. Po oblężeniu Szczecina przez Brandenburczyków i pożarze w 1677 roku kościół odbudowano, ale pożar w 1789 roku (piorun uderzył w wieżę kościoła) strawił kościół doszczętnie. W ruinie stał 40 lat, po czym został wyburzony. W jego miejscu zostało wybudowane Gimnazjum Mariackie, obecnie IX Liceum Ogólnokształcące.

'Marienstifte=Gymnasium'  / Gimnazjum Mariackie w latach 1832-1884, rycina - źródło: Książnica Pomorska w Szczecinie. W 1832 roku najpierw zbudowano centralną bryłę szkoły, prawdopodobnie według szkicu Karla Schinkla, a w 1884 dobudowano do szkoły dwa boczne skrzydła.

Budynek IX Liceum Ogólnokształcącego (dawne Gimnazjum Mariackie) w 1985 roku zostało wpisane na wojewódzką listę zabytków, fot. 06.10.2024, SNW

Szczecin, Krużganek Mariacki, po prawej stronie wejście do domu, w którym mieszkał Hermann Günther Grassmann, fot. 08.10.2024, SNW