Pomnik „Bohaterom poległym w walce o prastarą ziemię słowiańską – 1945 – Rodacy” został ufundowany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Nowogardzie i odsłonięty przez starostę nowogardzkiego Stanisława Kubika i poświęcony przez pierwszego proboszcza ks. Bogdana Szczepanowskiego, 11 listopada 1945 roku, w czasie oficjalnych obchodów Święta Niepodległości. Stanął na skwerze przy ulicy Stalina (obecnie Konstytucji 3-go Maja) i ulicy Gazowej (obecnie Bankowa). 

Wyraz "Bohaterom" napisano przez "ch". Nie wiadomo kiedy poprawiono błąd, czy przed montażem tablicy, czy jakiś czas po odsłonięciu. fot. 27.08.2016. SNW

Współrzędne:
53°40'04.7"N 15°07'16.5"E
53.667958, 15.121242

Nowogard, fot. 27.08.2016. SNW

Na cokole stoi orzeł w zamkniętej koronie zwieńczonej krzyżem. Ma wzniesione skrzydła, wydatne łapy z pazurami, mocny ogon, a na piersi wstęgę z odznaką Orderu Wojennego Virtuti Militari. Jest to wizerunek orła oparty o historię i tradycje Wojska Polskiego. Taki sam można znaleźć na głowicy sztandaru wojska polskiego z okresu Księstwa Warszawskiego albo na stronie tytułowej „ Rocznika Woyskowego Królestwa Polskiego na rok 1826”, oraz w znaku Ministerstwa Spraw Wojskowych lub Ministerstwa Obrony Narodowej.

Nowogard, fot. 27.08.2016. SNW

Nowogard, fot. 27.08.2016. SNW

Historia armat stojących obok jest starsza od samego pomnika. Pierwsza pochodzi z XVIII wieku, można ją poznać po tym, że ma uszkodzoną końcówkę lufy. W lutym 1807 roku brała udział w obronie Nowogardu przed wojskami Napoleona. Nie wpadła w ręce wroga. Gdy wojska Napoleona zdobyły przewagę wrzucono ją do fosy zamku. Po klęsce Napoleona została wyłowiona i zaniesiona do ratusza miejskiego, gdzie długie lata leżała na strychu. Przypomniano sobie o niej w 1897 roku i ustawiono na rynku przy pomniku Ottona von Bismarcka, dostawiając obok drugą armatę, bardzo podobną i prawdopodobnie młodszą, ale nie wykluczone, że również majacą długą, ciekawą historię. Obie armaty stały na rynku w Nowogardzie obok pomnika Ottona von Bismarcka do II wojny światowej.

Naugard, pomnik Ottona von Bismarcka, początek XX w.

Na przełomie XVIII i XIX wieku dość szybko zmieniały się granice państw w Europie. Polska utraciła niepodległość, a Napoleon I Bonaparte podporządkował sobie Holandię, Włochy i znaczną część Prus. Na mocy traktatu pokojowego w Tylży, 9 lipca 1807 roku, Prusy utraciły na rzecz Francji ziemie na wschód od Łaby. Również na terenie powiatu Naugard (obecnego Nowogardu) miały miejsce działania wojenne. Powiat Nowogardzki był wtedy obszarem typowo rolniczym, największymi właścicielami ziemskimi były rodziny von Bismarck i von Dewitz. W mieście powstał garnizon francuski, utrzymywany przez mieszczan, w którym stacjonowało około 150 żołnierzy. W czasie panowania francuzów miasto poniosło ogromne straty, a mieszkańcy poczuli biedę. W pruskim wojsku wyróżniał się korpus dowodzony przez majora Ferdynanda von Schilla, który nie poddał się potędze Napoleona Bonaparte i walczył od Kołobrzegu przez Nowogard do Stralsundu (gdzie zginął). Schill stał się bohaterem narodowym i sto lat później, 17 lutego 1907 roku, uczczono jego pamięć stawiając na w/w skwerze głaz granitowy z wykutym napisem Schill.

W czasie II wojny światowej w Nowogardzie normalnie toczyło się życie. Dopiero w lutym 1945 roku powoli ropoczęła się ewakuacja ludności niemieckiej, a walki rozpoczęły się 4 marca 1945 roku. Front niemiecki przełamały: 2 armia pancerna wojska polskiego i 61 armia wojsk radzieckich oraz 3 armia pancerna, 2 polska dywizja artylerii i 3 radziecka armia uderzeniowa I Frontu Białoruskiego. 5 marca wojska radziecko-polskie zajęły Nowogard. Do niewoli trafiło 800 żołnierzy i oficerów niemieckich. Miasto poddało się faktycznie bez walki, po czym nastapiły grabieże i palenie domów przez wojska sowieckie, w wyniku czego miasto zostało zniszczone w 70%. Powoli zaczęli napływać osadnicy polskiego pochodzenia. 

5 maja 1945 roku do Nowogardu przyjechała 31 osobowa grupa operacyjna, której zadaniem było utworzenie struktur gospodarczych i politycznych. Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego zajął budynek przy ulicy Stalina 9. Znajdujący się obok skwer idealnie nadawał się na obchody 1-maja, 22 lipca i inne tego typu święta oraz na postawienie pomnika „Bohaterom ...". W pracach przy budowie pomnika uczestniczyli niemieccy jeńcy wojenni. Pomnik wygląda tak jak przed ponad 70 laty.

Nowogard, fot. 27.08.2016. SNW