fot. 1

Stworzono tu pilotażowy projekt renaturyzacji - odtworzenia naturalnej doliny rzeki Pysznicy – prawobrzeżnego dopływu Parsęty i dano szansę rozwoju takich form rekreacji jak kajakarstwo (*1), wędkarstwo, wędrówki rowerowe i piesze ścieżkami przyrodniczymi, jazda konna (*2), agroturystyka.

(*1) - Kajakiem można pływać po Parsęcie, która przepływa niedaleko. Na samych mokradłach jest zakaz używania jakiegokolwiek sprzętu pływającego.
(*2) - Można jeździć konno korzystając ze ścieżki , która przebiega wokół samych mokradeł.

fot. 2

 

Stworzono tu teren zalewowy o powierzchni około 40 ha (w tym 14 ha trwałego zalewu) w zmeliorowanej, starej dolinie rzeki. W miejscu nieczynnej stacji pomp wykonano zadaszony punkt obserwacyjny na pomoście widokowym a obok wybudowano parking. (Parking znajduje się trzy kilometry za Wrzosowem, po prawej stronie jadąc w kierunku Kołobrzegu).

fot. 3

 
Renaturyzacja doliny rzeki Pysznicy w części budowlanej polegała na:

1. podpiętrzeniu dna rzeki poprzez wykonanie stopnia drewniano- kamiennego; w stopniu wykonane zostało obniżenie w wymiarach 0,3 x 0,5 m umożliwiające migracje ryb w górę rzeki.
2. skierowaniu części przepływu na stare koryto, będące dotychczas zmeliorowana doliną oddzielona od rzeki wałem. W tym celu została wykonana budowla wlotowa w wale z mechanizmem umożliwiającym regulację dopływu wody na mokradło, łącząca stare koryto rzeki z mokradłem, o konstrukcji siatkowo-kamiennej szerokości światła 3,5 m; przykryta mostkiem kładką.
3. wykonaniu w wale budowli wylotowej (zrzutowej) w południowej części mokradła PYSZKA o parametrach takich samych jak budowla wlotowa.
4. obniżeniu terenu w południowej części mokradła.
5. wykonaniu, z urobku powstałego z ww. wykopu, około 10 wysp, które stanowią siedliska ptaków wodno-błotnych;
6. podniesieniu drogi śródpolnej, celem ograniczenia oddziaływania mokradła na wykorzystywane rolniczo tereny przyległe.
7. wybudowaniu na istniejącym wale ścieżki rowerowej o długości ca 1000 mb,
8. wyłączeniu istniejącej stacji pomp, położonej na wale tuż przy drodze Karlino-Kołobrzeg. Na dachu budynku powstał zadaszony punkt obserwacyjny/pomost widokowy.
9. Wybudowaniu parkingu

fot. 4

Nowo powstałe mokradło PYSZKA przyczynia się do:
1. zwiększenia zasobów wodnych w zlewni Parsęty poprzez retencję wody w mokradle Pyszka,
2. zatrzymania biogenów w ramach mokradła, a w konsekwencji zmniejszenie odpływu biogenów do wód Parsęty,
3. zwiększenia różnorodności biologicznej w dolinie rzeki poprzez stworzenie podmokłego siedliska,
4. zwiększenia walorów krajobrazowych doliny Pyszki.
 
Flora doliny Pyszki
Występuje tu 68 gatunków roślin naczyniowych. Dominują gatunki z klasy jednoliścienne – trawy, turzyce, sity, sitowie leśne i pałka oraz dwuliścienne wysokie byliny, takie jak wiązówka błotna, tojeść pospolita czy pokrzywa zwyczajna (odpowiednio: Filipendula ulmaria, Lysimachia vulgaris i Urtica dioica).  Gatunki łączą się tworząc pasy i płaty - swoistą mozaikę w zależności od różnych czynników mikrosiedliskowych – lokalnych wyniesień gruntu, podsiąków wód gruntowych, zalegania rozkładających się pryzm martwej masy roślinnej oraz wpływów antropogenicznych w części zmeliorowanej (wypas bydła, ekstensywne użytkowanie kośne oraz okresowe regulacje poziomu wód w kanałach odwadniających).
 

fot. 5

 
Północna część mokradła cechuje mniejsza o prawie połowę liczbą gatunków niż południowa część mokradła zmeliorowanego. Jest to torfowisko niskie z dobrze rozwiniętą mozaiką gatunków. Poszczególne gatunki tworzą płaty o powierzchni od 50-100 m2. Dominują gatunki wielkich turzyc - Carex acutiformis, C. gracilis, C. riparia oraz barwnych ziołorośli - Filipendula ulmaria, Lysimachia vulgaris i Lythrum salicaria. Zwarte płaty tworzy również nitrofilna pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), która jednocześnie jest także komponentem w płatach innych gatunków. Znaczną powierzchnię, ponad 200 m2, zajmuje trzcina (Phragmites australis) i pałka szerokolistna (Typha latifolia). W lokalnych zagłębieniach wypełnionych wodą, w dolnym piętrze tych roślin, spotykane są gatunki pleustonowe: Lemna minor, Spirodela polyrrhiza i Hydrocharis morsus-ranae. Brzegi tych zagłębień licznie pokrywa rzęśl (Callitriche palustris).

Południowa zmeliorowana część doliny charakteryzuje się o połowę większym bogactwem florystycznym (61 gatunków). Mokradło w części zmeliorowanej porośnięte jest w przeważającej części zwartą i wysoką roślinnością szuwarową z klasy Phragmitetea. Tworzą ją wzajemnie się przenikające płaty fitocenoz o powierzchni około 100-200m2, np. wielkoszuwarowe zespoły trzciny (Phragmitetum australis) i pałki szerokolistnej (Typhetum latifoliae). Dość często, w bardziej mokrych miejscach powtarzają się rozległe płaty manny mielec (Glycerietum maximae), a w miejscach z lokalnie niższym lub bardziej natlenionymi wodami szuwarem mozgowym (Phalaridetum arundinaceae). Gatunki typowe dla torfowisk niskich eutroficznych dolin rzecznych graniczą tu z gatunkami charakterystycznymi dla podmokłych łąk, a także dla ekstensywnie użytkowanych podmokłych pastwisk. Zakumulowane sterty dekomponującej martwej materii roślinnej pokrywają znaczne przestrzenie hamując z jednej strony wybijanie nowych pędów roślinnych, z drugiej natomiast stymulują rozwój gatunków nitrofilnych, np. siewki Urtica dioica, Atriplex prostrata, czy Polygonum mite.
 

fot. 6

Szuwary wielkoturzycowe - Caricetum acutiformis, . Caricetum gracilis, Caricetum ripariae charakterystyczne są dla siedlisk o podłożu organicznym, mineralno-organicznym albo mineralnym bogatym w dobrze rozłożone związki organiczne. Występują one w ciągu gradientu siedliskowego pomiędzy szuwarem właściwym a zbiorowiskami ziołoroślowymi i podmokłymi łąkami. Mokradło w kierunku ozu  przechodzi w zespół nawiązujący do zalewanych muraw - Agrostis stolonifera-Potentilla anserina oraz częściowo naturalne ziołorośla (Lysimachio-Filipenduletum) przechodzące dalej w podmokłe łąki (Alopecuretum pratensis) z udziałem traw kępowych i sitów, co stanowi oznakę degradacji i ich niewłaściwego użytkowania (Epilobio-Juncetum effusi, Zb.Deschampsia caespitosa). Lokalnie, w miejscach nagromadzenia obumarłych szczątków roślinnych takie pryzmy hamują wybijanie nowych pędów gatunków szuwarowych i łąkowych a dostarczają natomiast dużych ilości uwalnianych biogenów. Pojawiają się siewki roślin synantropijnych, pochodzące z pobliskich terenów rolniczych. Coroczne zalewy sprzyjają transportowi diaspor z terenów osiedli.
 

fot. 7

FAUNA
W dolinie Parsęty i Pyszki wystepują:
Ptaki (gatunki obserwowa)– czapla siwa (Ardea cinerea), bocina biały (Ciconia ciconia), łabędź niemy (Cygnus olor), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), błotniak stawowy (Circus aeruginosus), łyska (Fulica atra) mewa pospolita (Larus canus), mewa srebrzysta (Larus argenteus), mewa śmieszka (Larus ridibundus), jskółka dymówka (Hirundo rustica), jaskołka oknówka (Delichon urbica),jerzyk (Apus apus), Kruk (Corvus corax), wrona (Corvus corone), sroka (Pica pica), paszkot (Turdus viscivorus), kwiczoł (Turdus pilaris), pokląskwa (Saxicola ruberta), trzciniak (Acrocephalus aundinaceus), dzwoniec (Carduelis chloris), szczygieł (Carduelis carduelis), trznadel (Emberiza citrinella) i potrzos (Emberiza schoeniclus) i ptaki drapieżne jak myszołów (Buteo buteo) i błotniak stawowy (Circus aeruginosus), a w czasie przelotów spotkano prawdopodobnie jesienią sokoła wędrownego (Falco peregrinus). Niewykluczone, że obszar mokradeł odwiedzany jest przez sowy zamieszkałe w pobliskich budynkach gospodarskich miejscowości Pyszka i Jazy. Zalew spowodował pojawienie się przynajmniej 20-30 nowych gatunków gniazdujących w tym najcenniejszych z grupy wodno-błotnych i w czasie przelotów będzie stanowił ostoję dla wędrujących wzdłuż wybrzeża Bałtyku gęsi (Anser spp.).
Ryby: krąp (Abramis bjoerkna), płoć (Rutilus rutilus), słonecznica (Leucaspius delineatus), kiełb (Gobio gobio), koza (Cobitis taenia), ciernik(Gasterosteus aculeatus), miętus (Lota lota), okoń (Perca fluviatilis) i szczupak (Esox lucius). W górnych partiach Pyszki spotykano: smolty troci (Salmo trutta m. trutta), pstragi potokowe (Salmo trutta m. fario), cierniczki (Pungitiu pungitius), liny (Tinca tinca), klenie (Leuciscus cephalus), jazie (Leuciscus idus) i węgorze (Anguilla anguilla).
Płazy- żaba moczarowa (Rana arvalis), żaba trawna (Rana temporaria), żaba jeziorkowa (Rana lessonae), żaba zielona (Rana esculenta) i żaba śmieszka (Rana ridibunda), płazów ogoniastych nie obserwowano.
Największe znaczenie dla ochrony ssaków to stworzenie siedlisk dla ssaków owadożernych jak rzęsorka rzeczka (Neomys fondies) i ryjówki wpisanej do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, której obecność w dorzeczu Parsęty należy potwierdzić - rzęsorka mniejszego (Neomys anomalus). Zalew stworzył dogodne warunki do łowów dla nietoperzy jest to kolejna korzyść z utworzenia nowego biotopu w ramach odtwarzania mokradeł.

Plan zarządzania terenami podmokłymi jest pierwszym planem w dorzeczu Parsęty, który integruje rozwój turystyki i ochrony przyrody i stanowi podstawę do dalszych działań Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty.
 
Działanie renaturyzacji mokradeł rzeki Pysznicy, sfinansowano ze środków Duńskiej Agencji Ochrony Środowiska.
Partnerami podczas realizacji projektu byli:
Water Consult/obecnie NIRAS – pozyskali środki z DEPA
Geomor - Gdańsk – opracowania i wniosek do EkoFunduszu
prof. Tomasz Heese – waloryzacja przyrodnicza, monitoring wód
Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych – pomoc przy ustalaniu obszaru pod renaturyzację i przy projekcie budowlanym.
 

fot. 8

 
blisko:
MILITARNE MIASTECZKO - PODCZELE koło Kołobrzegu

POMNIK PRZYRODY - DĘBY koło Kołobrzegu
 
zobacz również: TORFOWISKO PRZEJŚCIOWE koło Bonina