WESTEND - willowa dzielnica Szczecina, powstała na przełomie XIX i XX wieku na północny-zachód od centrum miasta i znacznie różniła się od zwartej zabudowy śródmieścia. Przy jej tworzeniu wzorowano się na ekskluzywnych dzielnicach Londynu, Berlina, Frankfurtu i Wrocławia. Przy dawnej ulicy Falkenwalder (obecnie aleja Wojska Polskiego) zostały zbudowane wille bogate w architektoniczny detal, z których kilkanaście zostało wpisanych do rejestru zabytków. Ciekawe zabytkowe wille stoją też przy ulicy Adama Mickiewicza, Piotra Skargi, Bohdana Zaleskiego oraz Królowej Korony Polskiej. Niektóre wyremontowane, inne w stanie niekonserwowanym od wielu dziesięcioleci.
Willa przy alei Wojska Polskiego 84, fot. 2008, SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 84, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 84, wzniesiona w latach 1888-1889 na zamówienie Augusta Lentza, dyrektora i współwłaściciela Szczecińskiej Fabryki Wyrobów Szamotowych. Zaprojektował ją architekt Max Drechsler. Do dziś zachowało się bogato dekorowane wnętrze, m.in. jadalnia z rzeźbioną boazerią i wykładziną na stropie oraz pokój mauretański. W czasie wojny były tu wojskowe koszary, schron i kwatera Wermachtu, potem czerwonoarmistów. Po 1950 roku - "Pałac Młodzieży". Od 2009 roku - siedziba samorządowej instytucji kultury "SZCZECIN 2016". Od 2021 roku - siedziba instytucji kultury "Willa Lentza", fot. 06.10.2022., SNW
Fragment mapy z 1919 roku.
Willa przy alei Wojska Polskiego 86, obecnie siedziba Północnej Izby Gospodarczej, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 90, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 90, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 91, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 92, dawniej Falkenwalder Strasse 88, powstała w 1871-1872 roku, jako rodzinna rezydencja Quistorpa (do rejestru zabytków wpisany jest budynek dawnej stajni). Projekt wykonany był w nurcie romantyzmu i neogotyku. W budynku tym, według książki adresowej z 1898 roku, mieszkał Johannes Quistorp wraz z rodziną. Jego syn Martin mieszkał tam aż do roku 1929. Obecnie (2022) w willi mieści się jeszcze pogotowie ratunkowe, ale już niedługo zostanie przeniesione w nowe miejsce. Willa została wystawiona na sprzedaż, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 92, fot. 2008, SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 92, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 92, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 92, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 92, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 92, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 94, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 95, zbudowana w 1876 roku, jest wpisana do rejestru zabytków Gminy Miasto Szczecin oraz do ewidencji wojewódzkiej. W 2022 roku została wystawiona na sprzedaż. fot. 2008., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 95, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 95, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 95, fot. 06.10.2022., SNW
Zwieńczenie blankami willi przy alei Wojska Polskiego 95 widoczne od strony ulicy Królowej Korony Polskiej, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 97, dawniej Falkenwalder Strasse 52, zbudowana w latach 1874-1876. Przykład neoklasycznej architektury II poł. XIX w., wzorującej się na późnorenesansowych rezydencjach włoskich, obecnie Przychodnia Akademicka, fot. 06.10.2022., SNW
Medalion na elewacji willi przy alei Wojska Polskiego 99, fot. 06.10.2022., SNW
W lipcu 1871 roku akcyjne towarzystwo budowlane Westend - Stettin zakupiło ziemię na przedpolu fortu Wilhelma (majątek Friedrichshof). Spółkę tworzyła grupa przedsiębiorców, której przewodził Johannes Quistorp. Inwestorzy przeczuwali, że po zniesieniu statusu miasta twierdzy nastąpi znaczny wzrost wartości tych terenów. W sierpniu 1871 roku przy ulicy Wawrzyniaka zaczęto wznosić zespół domków robotniczych z budynkami gospodarczymi dla pracowników, którzy mieli być zatrudnieni przy budowie nowego osiedla. Prace urbanistyczne rozpoczęto od wytyczenia połączenia ulicy Wawrzyniaka z aleją Wojska Polskiego i równoległych do niej ulic. Pierwsza zabudowa powstała przy alei Wojska Polskiego i Mickiewicza. W sąsiedztwie był Neu Torney (Nowy Turzyn), Friedrichshof i popularny lokal z kręgielnią - Tivoli, wzniesiony na miejscu dawnej huty szkła (Wawrzyniaka 5). Na Wawrzyniaka działała już fundacja opiekuńcza diakonisek "Bethanien" oraz zakład wychowawczy dla dziewcząt "Ernestinenhof". W 1872 roku działalności spółki wyniósł zysk netto ponad 150 000 marek, z których, zgodnie z zapisem statutowym, 25% przekazywano na cele dalszych inwestycji budowlanych, zakładanie ulic, kanalizacji, wodociągów, oświetlenia oraz na kolejne budowy.
W 1873 roku, po zniesieniu statusu miasta twierdzy wstrzymano wydawanie zezwoleń budowlanych do czasu opracowania nowego, całościowego planu zabudowy Szczecina. Johannes Quistorp, chcąc by nowo powstająca dzielnica miała dobrą komunikację z centrum miasta, zaproponował miastu darowiznę w wysokości 75 000 marek i przekazanie obszernej działki przy skrzyżowaniu ulicy Wielkopolskiej i alei Jana Pawła II (w 2008 roku Jedności Narodowej) z przeznaczeniem na gmach muzeum, w zamian za wytyczenie w ciągu dwóch lat ulicy poprzez Fort Wilhelma. Ogromny wpływ na poprawę komunikacji miał też tramwaj konny, który zaczął jeździć, dzięki staraniom Johannesa Quistorpa, wzdłuż ulicy Falkenwalder (obecnej Wojska Polskiego). Rozkwit dzielnicy trwał do II wojny światowej.
Aleja Wojska Polskiego 70, drewniana willa zbudowana w latach 1872-1873, obecnie siedziba firm, fot. 2008, SNW
Zegar słoneczny na elewacji willi przy alei Wojska Polskiego 72, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 72 powstała w latach 1910-1911, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 76, zbudowana w latach 1896-1897 dla dyrektora szczecińskiej gorzelni Fritza Hoerdera. Obecnie siedziba Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego i Szkoła Językowa Fokus, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 76, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 78, obecnie Dom Rzemiosła, fot. 06.10.2022., SNW
Willa przy alei Wojska Polskiego 81, fot. 06.10.2022., SNW
Ciekawe są również wille przy alei Wojska Polskiego 65, obecnie hotel i restauracja "Westend", alei Wojska Polskiego 111 - obecnie siedziba Polsko-Amerykańskich Szkół Prywatnych, alei Wojska Polskiego 113 - obecnie siedziba zarządu NSZZ Solidarność i alei Wojska Polskiego 115 - obecnie Państwowa szkoła Muzyczna.
Materiał zebrany w trakcie przygotowywania informatora na imprezę:
SZCZECIŃSKIE SPOTKANIA KULTURALNO-TURYSTYCZNE - QUISTORP
uaktualniony w 2022 roku.
Ciekawe miejsca blisko:
- TEREN BYŁEGO ZAKŁADU BETHANIEN (1866-1945) w Szczecinie
- PARK MIEJSKI RÓŻANKA w Szczecinie
- PARK MIEJSKI - KASPROWICZA - Szczecin i JASNE BŁONIA - Szczecin
- DZIELNICA NEU WESTEND - obecnie Pogodno - Szczecin
Zobacz trasę - ŚLADAMI QUISTORPÓW.
